8 Şubat 2008 Cuma

aile eğitimi --1--

AİLELERE BECERİ ÖĞRETİMİ BECERİSİ KAZANDIRMA EĞİTİMİ

BECERİ ÖĞRETİMİ DAVRANIŞLARI KAZANDIRMA
Değerli arkadaşlar bu makale gelişimsel yetersizlikleri olan çocuğa sahip ailelere beceri öğretimi davranışlarını kazandırmayı amaçlamaktadır. Ailelere çocuklarına bir beceriyi nasıl öğretecekleri bu uygulamalı aile eğitim programlı ile anlatılmaktadır. Alan öğretmenleri bu çalışma ile rahatlıkla aile eğitimi verebilirler.
Gelişim yetersizlikleri olan çocuğa sahip ailelere beceri öğretimi davranışları kazandırabilmek için okulda boş bir sınıf tertip ederim Ailelerle önceden görüşülerek hepsi için uygun bir zaman belirlerim. Örneğin, toplantılar perşembe günleri saat 13.00, 16.00 arasında yapılacak vb gibi. Sandalyeleri mümkünse değiştirilerek daha rahat bir ortam sağlarım.
Ailenin ve hizmeti sunanların olanakları ve zamanı göz önüne alınarak beceri öğretimi davranışları kazandırma oturumları oluşturulmalıdır. Aşağıda yer alan plan sadece bir örnektir. Sizler bu planı kendinize ve çalışacağınız ailelere göre yeniden oluşturabilirsiniz.
1. OTURUM
Becerinin tanımı, beceri çeşitleri, becerinin sınıflandırılması
2. OTURUM
Becerinin niçin basamaklandırılmasına gerek vardır? Beceriyi basamaklandırmanın işlevi nedir?
3. OTURUM
Beceriyi basamaklandırma ne işe yarar? Beceriyi basamaklandırmayı nasıl yapıyoruz?
4. OTURUM
Öğretim ortamının, kullanılacak araç gereçlerin ve ödüllerin belirlenmesi
5. OTURUM
Becerinin öğretimi
6. OTURUM
Becerinin genellemesi ve sürekliliğin sağlanması
1. OTURUM
Becerinin tanımı, beceri çeşitleri, becerinin sınıflandırılması
Sayın anne ve babalar öncelikle bu toplantımıza geldiğiniz için çok teşekkür ederim. Ben ,…….. Toplantı sırasında konumuzla ilgili sorularınızı rahatlıkla sorabilirsiniz, elimizden geldiğince size yardımcı olmaya çalışacağım. Toplantı sırasında konuyla ilgili olmayan fakat sizi meşgul eden bir sorunuz varsa onu da toplantı sonunda sorabilirsiniz. Tahmin edebileceğiniz gibi toplantımızın amacı çocuklarınızın mutluluklarını paylaşmak, sorunlarının ise burada bu toplantılar sırasında aldığımız ortak kararlarla çözüme kavuşturmak. Gerçekten de hepinize çok teşekkür ediyorum. Çünkü buralara kadar gelip çocuklarınıza zaman ayırmanız onlara verdiğiniz değeri gösteriyor ve bu toplantıların amacına ulaşmasına hizmet edecekmiş gibi görünüyor derim.
Evet, toplantılarımız her perşembe 13.00-16.00 saatleri arasında 6 hafta boyunca devam edecektir. Sizlerden ricam bu hafta boyunca toplantılarımıza iştirak etmenizdir. Kurs boyunca her oturumda neler yapılacağını teker teker anlatırım. Evet, bu haftaki konumuz "BECERİ" , beceri çeşitleri, becerilerin sıralanışı ve bu sıralanışların gerekçelerini öğreneceğiz. Öncelikle "beceri nedir?" bunu bir tanımlayalım. BECERİ: El, kol veya ayakla yapılan hareketlere verilen genel bir addır derim. Evet, beceri neymiş söyleyecek var mı acaba, diye sorarım ve ailelerden cevap alırım. Uygun cevapları pekiştiririm. Demek ki … Hanım'ın da söylediği gibi beceri; ... dir diyerek tekrar ederim.
Beceriler 3'e ayrılır. Bunlar, Özbakım becerileri, psikomotor beceriler ve günlük yaşam becerileridir
Özbakım Becerileri
Bireyin kendi kişisel ve fiziksel becerilerinin toplandığı becerilerdir
Psikomotor Becerileri
Bireyin elleriyle veya ayaklarıyla yaptığı becerilerdir
Günlük Yaşam Becerileri
Bireyin toplumda ihtiyaçlarını giderebilmesini sağlayacak temel becerilerdir.
derim.
Beceri tanımlarını yaptıktan sonra, ailelere becerilerin neler olduğunu teker teker sorarım. Uygun olan cevapları pekiştirir ve neden uygun olduğunu açıklarım.
Tahtaya özbakım, psikomotor ve günlük yaşam becerileri başlığı yazarım. Bunlara 2'şer örnek veririm ve ailelerden birkaç örnek isterim.
Özbakım Becerileri
Psikomotor Beceriler
Günlük Yaşam Becerileri
Tuvalet Yapma
Yemek Yeme
Soyunma
Giyinme
Temizlik
Kalem Tutma
Yırtma
Yapıştırma
Boncuk Dizme
Makasla Kesme
Top Tutma
Top Zıplatma
Masa Silme
Sofra Hazırlama
Sofra Toplama
Yatak Düzeltme
Çay Yapma
Otobüse Binme
Verilen cevapları betimleyerek pekiştiririm. Daha sonra “Bu becerilerin kendi içerisinde bir öncelik sırası vardır. Yani bunların öğretiminde bir sıra izlenmelidir. Neden diyecek olursanız. Nedeni şu: Çocukların önce büyük kasları yani; kolları ve bacakları gelişir. Daha sonra küçük kasları yani; bilekleri ve el parmakları gelişir. Ayrıca bu becerilerden bazıları daha kolay, basit ve daha az karmaşık olup büyük kasların kullanımını gerektirir. İşte bu nedenle yani; bazılarının diğerlerine göre daha az karmaşık, daha basit ve daha az küçük kasların kullanımına yönelik olmasından dolayı bu becerileri sıralıyor, bazılarını diğerlerinden daha önce öğretiyoruz. Bir örnek verecek olursak masa silme çay yapmadan daha az karmaşıktır yani; çay yapma masa silmeye göre daha karmaşık ve daha fazla beceriyi yapmayı ve bilmeyi gerektiriyor. Bunu biraz daha açacak olursak masa silerken çocuk bezi tutar ve elini sağa sola hareket ettirme hareketini yapabilmesini gerekirken, çay yapmada daha ince olan hareketlerden kibriti tutma, onu yakma, ocağı açma, musluğu açma, çaydanlığı tutma, onu suyla doldurma… vs. gibi becerileri gerekiyor' diye anlatırım. Takıldıkları bir yer varsa sormalarını isterim.
“Evet, sizinle becerinin ne olduğu, beceri çeşitleri ve bu becerilerin kendi içerisinde sıralanışının gerekçelerini öğrendik. Birazdan size bugünkü anlattıklarımızın özetini anlatan bir kitapçık vereceğim. Ayrıca haftaya yapacağımız toplantıya kadar çocuğunuzu şu anda sahip olduğu becerileri belirleyip, bunlara uygun kazandırılmasını istediğiniz, ya da gerekli gördüğünüz yeni en az iki beceri adı yazmanızı rica edeceğim. Bu becerileri bugünkü anlattıklarımızı göz önünde bulundurarak, bunun için kitapçıktan da faydalanabilirsiniz. Lütfen bu kağıtlara yazın, derim. Kitapçıklar ve kağıtları dağıtırım.
“Sayın anne ve babalar haftaya yine aynı saatte burada buluşuyoruz. Hepinizi burada görmeyi arzu ediyorum. Buralara kadar geldiniz, beni dinleme zahmetinde bulundunuz, hepinize çok teşekkür ederim. Hepinize iyi günler görüşmek üzere” derim ve toplantıyı bitiririm.
2. OTURUM
Becerinin niçin basamaklandırılmasına gerek vardır? Beceriyi basamaklandırmanın işlevi nedir?
Ödevlerin kontrolü: “Hoş geldiniz sevgili anne ve babalar. Katılımın geçen haftaki gibi oldukça iyi olduğunu görüyorum. Hepinize geldiğiniz için teşekkür ediyorum' derim.
Bugünkü oturumumuzda niçin beceri basamaklarının belirlenmesine gerek vardır, bunu öğreneceğiz. Buna geçmeden bir önceki oturumumuzda ele alınan becerinin tanımı, beceri çeşitleri, becerinin kendi içindeki sıralanmasını öğrendik” diyerek kısaca tekrar ederim.
Evet, geçen haftaki oturumumuz sizlerin katılımıyla oldukça zevkli ve verimli geçti. Bugün de aynı şekilde geçmesini ümit ediyorum.
Şimdi geçen haftaki verilen ödevleri topluyorum, diyerek ailelerin oturdukları yere doğru giderim. Ödevleri getiren ailelere teşekkür ederim. Ödevlerini getirdiğiniz için sizi tebrik ediyorum derim. Ödevlerini getirmeyen aileleri görmezden gelirim. Ödevlere bakarım, gerekli düzeltmeyi yaparım. Olumlu bir örneği alır, ailelerle paylaşırım. Ali Bey'in ödevi oldukça güzel olmuş. Çocuğunuzun kazanması gereken becerileri sıralamışsınız. Çocuğunuzun niçin bu becerilere ihtiyaç duyduğunu da yazmışsınız. Derse hazırlıklı geldiğiniz için teşekkür ediyorum derim.
Sunu: Her bir becerinin kendi içinde belli basamakları vardır. Bir basamağı gerçekleştirmeden diğer basamağa geçemeyiz. İşte becerinin bu basamaklarına becerinin yapılış basamakları denir. Beceriyi kolaydan zora doğru belli bir sırada daha kolay öğretebilmek amacıyla beceriyi basamaklara ayırırız. Bir önceki basamakla sonraki gelen basamak birbiriyle bağlantılıdır. Bunun için bir basamağı yapmadan diğer basamağa geçemeyiz.
Becerinin içerisindeki tek tek sırayla yaptıklarımızın belirlenmesi becerinin basamaklandırılmasını sağlar. Beceriyi basamaklandırırken becerinin içerisindeki yaptıklarımızı birbirini izleyen adımlar halinde belirleriz. Bu şekilde belirlediğimiz her bir adım becerinin bir basamağını oluşturur. Sizde günlük yaşantınızda her yaptığınız işi aşamalı olarak gerçekleştirirsiniz. Bakın siz kalemi uygun şekilde tutmadan yazamazsınız. Eğer bir beceriyi gerçekleştirmek istiyorsak bu beceriyi başından sonuna kadar kendi içinde basamaklandırmalıyız. Bu da beceriyi gerçekleştirmemizi sağlar. Önce kalemi uygun biçimde tutarız. Ondan sonra kalemle yazarız. Değerli anne ve babalar, beceriyi basamaklandırırken dikkat edeceğimiz noktalar vardır. Bunlardan birincisi, bizzat yaparak beceri basamaklarının belirlenmesi ikicisi ise; beceri basamaklarını ifade ederken ifadelerimiz açık, kısa ve anlaşılır olmasıdır. Değerli anne ve babalar, bir de beceriyi basamaklandırmanın işlevleri vardır. Bunlar;
a)
Çocuğun yapabildiklerini belirlemeye yardımcı olması
b)
Öğretimi kolaylaştırması
c)
Hata yapmayı engellemesi
d)
Basamak atlamayı önlemesi
Ailelere sorular yöneltirim.
—Beceri basamağı nedir?
—Sizce becerinin basamağını nasıl belirleriz?
—Beceriyi basamaklandırırken nelere dikkat etmeliyiz?
—Bir basamağı gerçekleştirmeden niçin diğer basamağa geçemeyiz?
—Beceriyi basamaklandırmanın işlevleri nedir? , diye sorular yöneltirim. Doğru cevaplayanlara teşekkür ederim. Beni dikkatlice dinlemişsiniz derim. Yanlış cevap verenleri verdikleri cevapları düzelterek dönüt veririm.
Demonstrasyon: Şimdi ben sizin önünüzde makasla kesme becerisini yaparak belirlediğim basamakları tahtaya yazacağım.
Bakın ilk önce makası tutuyorum, derim ve makası tutarım. Makası tutma basamağını tahtaya yazarım. Bu 1 basamak derim. Daha sonra bakın kağıdı tutuyorum der, kağıdı tutarım. 2 temel basamak deyip, tahtaya yazarım. Bakın makasın uçlarını şeklin uçlarına yerleştiriyorum derim. Makasın uçlarını yerleştiririm. 3 basamağı tahtaya yazarım. Daha sonra kağıdı makasla kesiyorum deyip kağıdı makasla keserim. 4 basamak deyip tahtaya yazarım. Tahtaya yazdığım basamakları ailelerle paylaşırım.
Uygulama: (Sulu boya yapma becerisi) Araç- gereçler, sulu boya, kağıt ve kalemi sınıfa getiririm. Aileleri 2'şer tane grup oluştururum. İki tane anne veya iki tane baba olabilir. Biri anne olurken diğeri çocuk olur. Ailelere oturdukları yerde sulu boya, kağıt ve kalemi dağıtırım.
Çocuk olan beceriyi bizzat yapıyor, anne veya baba çocuğun yaptığı basamakları yazıyor. Ben de kontrol ediyorum.
Becerinin yapılması ve basamakların yazılması bittikten sonra dağıttığım kağıtları topluyorum. Kağıtları kontrol ediyorum. Doğru yapan ailelere teşekkür ediyorum. Basamak atlayanlar veya yanlış yazan ailelere açıklamada bulunarak dönüt veriyorum.
Evet, değerli anne babalar bugün becerinin niçin basamaklandırıldığını ve basamaklandırılmasının ne olduğunu bir de basamaklandırılmasının işlevlerini öğrendik.
Sorularınız varsa şimdi sorabilirsiniz derim. (Soruları cevaplarım, katılanlara teşekkür ederim.)
Hepiniz oturuma çok güzel katıldınız. Verimli ve zevkli bir oturum olduğunu düşünüyorum.
Ödev: Sizlerden gelecek oturuma herkes çocuğu için gerekli olduğunu belirlediği becerinin basamaklarını yazmasını istiyorum.
Oturuma katıldığınız için hepinize teşekkür ederim. Haftaya görüşmek üzere esenlikler diler, hoşça kalın, derim. Toplantıyı bitiririm.
3. OTURUM
Beceriyi basamaklandırma ne işe yarar? Beceriyi basamaklandırmayı nasıl yapıyoruz?
Ödevlerin kontrolü: Sevgili anne ve babalar, bu haftaki toplantımıza hoş geldiniz. Bir önceki oturumda beceri basamaklarının nasıl belirleneceğini öğrenmiştik. Beceriyi belli bir sırada daha kolay öğretebilmek amacıyla basamaklara ayırırız. Bir basamağı yapmadan diğer bir basamağa geçemeyiz. Çünkü bir öndeki basamak, sonraki basamakla bağlantılıdır.
Geçen hafta vermiş olduğum ödevleri toplamak istiyorum. Hepinize teşekkür ediyorum. Evet, Ali Bey çocuğunuzun beceri basamaklarını nasıl yaptığını belirlememizin amacının, çocuğunuzun öğretimde neler yaptığını görmemize yaradığını söylemişsiniz. Evet, Ali Bey çocuğunuzun beceri basamaklarını nasıl yaptığını belirlememizin bir amacı çocuğun öğretimde neleri yaptığını görmektir. Yaptığınız ödevden dolayı teşekkür ediyorum.
Bu ödevle kafanıza takılan bir soru varsa benimle paylaşabilirsiniz.
Sunu: Bu haftaki oturumda çocuğunuz beceri basamaklarını nasıl yapıyor, sizler onu nasıl belirliyorsunuz, onu öğreneceğiz.
Çocuğunuz beceri basamaklarını nasıl yapıyor bunu öğrenmemizin amacı; her bir beceri basamağını ne kadar yardım ettiğimde, ya da çocuğunuz bu basamakları kendiliğinden mi, söylendiğinde mi, ben yapınca mı, ben yaptırınca mı yaptığını saptamaya yöneliktir.
—Çocuğunuz öğretimde neleri ne kadar yapıyor onu anlamamızı sağlar.
—Ailenin beceri basamaklarını yapması ile ilgili ailenin yapacaklarını görmemizi sağlar.
Beceriyi basamaklara ayırmak ne işimize yarar? Diye sorarım. Cevap vermek isteyenlere söz hakkı veririm. Uygun olan cevabı veren aileye teşekkür ederim ve cevaplarının neden uygun olduğunu açıklarım.
Sunu: Bir becerinin nasıl yapıldığını belirlemek için öncelikle o beceriyle ilgili, beceriyi gerekli olduğu ortamda ve zamanda yapıyoruz. Örnek: Sulu boya çalışma becerisiyle ilgili evde çocuğunuzun resim dersiyle ilgili bir ödevi olduğunda o beceriyi çalışabilirsiniz.
—Beceriyle ilgili yaptığımız çalışma sırasında, çocuğumuzu daha iyi görebilmek ve kontrol edebilmek amacıyla çocuğumuzun kullandığı eli tarafında olmamız gerekir.
—Mümkünse çocuğumuzun ve bizim önümüzde aynı araçların olması gerekir.
—Yapacağımız beceriyle ilgili bir çizelge hazırlarız. Bu çizelgede Beceri basamakları, Kendiliğinden, Söyleyince, Ben yapınca, Yaptırınca bölümlerinin olması gerekir.
Hangi beceriyi çalışıyorsanız önce çocuğumuzdan o beceriyi yapmasını isteyin. Çocuğunuz beceriyi yapmasını istediğinizde yapıyorsa Kendiliğinden. Çocuğunuz bekledi bir şey yapmadı, Söyleyince bölümüne. Siz söylediğinizde de bir şey yapmadı Ben yapınca bölümüne. Eğer çocuğunuz siz yaptığınızda da yapmadıysa yaptırınca bölümüne işaret koyacaksınız.
Çocuğunuzun beceri neleri yapıp yapmadığını belirlerken neler yaparsınız? Diye sorarım.
Uygun olan cevabı veren aileye teşekkür ederim ve cevaplarının neden uygun olduğunu açıklarım.
Demonstrasyon: Evet, … Bey, şimdi şu ana kadar yaptıklarımızı birlikte belirleyeceğiz. ……. Bey çocuk, ben anne olacağım. Bizi seyretmek isteyen varsa gelip bakabilir derim.
Araçlarımız önce masaya koyuyoruz. (Sulu boya ile ilgili) Çocuğumuzun ve benim önümde aynı araçlar var. Ben yapacağımız beceri ile ilgili sulu boya ile şekli boya dedim. Çocuğunuz sulu boyanın kapağını açtı, Kendiliğinden bölümüne işaret koyacaksınız. Çocuğunuz bir şey yapmadı bekledi, sulu boyanın kapağını aç dedim. Çocuğunuz açarsa, Söyleyince bölümüne işaret koyacaksınız. Eğer söylediğinizde de bir şey yapmadı, bekliyorsa; bak ben sulu boyanın kapağını açıyorum, hadi sen de sulu boyanın kapağını aç derim. Çocuğunuz açtıysa Ben yapınca bölümüne, siz yaptığınızda yapmıyorsa, çocuğunuzun elinin üzerine basarak sulu boyanın kapağını açar ve Ben yaptırınca bölümüne işaret koyarsınız.
Evet, soruları olan varsa sorularını sorabilir derim.
Davranışın Prova Edilmesi: Önceki oturumda ailelere uygulama yaptırdığım beceri basamakları, araç-gereçler ve çizelgeleri dağıtırım.
2'şerli gruplar oluşturulur. Önce bir ailenin çocuk diğer ailenin anne-baba olacağı söylerim. Daha sonra eşlerin değişeceğini söylerim.
—Birbirlerinin yapabildiklerini belirlerler. (Makasla kağıdı kesme becerisi)
Makasla kağıdı kes dedim. Çocuğunuz makası tuttu. Kendiliğinden bölümüne işaret koyarım. Çocuğunuz bir şey yapmadı bekledi. Makası tut dedim. Çocuğunuz tuttu; Söyleyince bölümüne, siz söylediğinizde de bir şey yapmadı; bak ben makası tutuyorum der makası tutarım. Ben yapınca bölümüne işaret koyarım. Çocuğunuz yine yapmadı, çocuğunuzun elinden tutar makası alırsınız. Ben yaptırınca bölümüne işaret koyarsınız.
Yapanlar sınıfta dolaştırılarak pekiştirilir. Yapamayanlara dönüt verilir.
Bugünkü oturumda; beceri basamaklarını nasıl belirliyoruz.
—Beceri basamaklarını belirlerken neler yapıyoruz.
—Beceri basamaklarını nasıl yaptığımızı, nasıl belirlediğimizi gördük.
Ödev: Sizlerden haftaya getirmenizi istediğim bir şey var. Bu formları alacaksınız. Çocuğunuz belirlediğiniz beceriyi nasıl yapıyorsa bu formu işaretleyin. Çocuğunuzun yapabileceklerini belirleyin.
Beceri Basamakları
Kendiliğinden
Söyleyince
Yapınca
Yaptırınca
1.




2.




3.




4.




5.




Toplantıya katıldığınız için hepinize teşekkür ediyorum derim.
4. OTURUM
Öğretim ortamının, kullanılacak araç-gereçlerin ve ödüllerin belirlenmesi
Ödevlerin kontrolü: Hoş geldiniz sevgili aileler. Bugünkü oturumumuzda beceriyi hangi ortamda öğreteceğimizi, öğretim sırasında kullanacağımız araç-gereçleri ve çocuğun öğretim sırasında bize katılımını sağlamak için hangi ödülü vereceğimizi belirlemeyi öğreneceğiz. Şimdi öncelikle geçen hafta verdiğim ödevleri toplamak istiyorum evet herkes çocuğunun neyi yapabildiğini neyi yapamadığını belirlemiş (çocuğunun yapabildiklerini ve yapamadıklarını çok düşük veya çok yüksek belirlemeleri halinde açıklama yapılır. Hepinize derse hazırlıklı geldiğiniz için teşekkür ederim derim.
Sunu: Beceriyi kazandırmadan önce yapmanız gereken şeyler var.
—Beceriyi kazandırmadan önce ortamın hazırlanması.
—Beceriyi kazandırırken kullanacağımız araç gereçlerin belirlenmesi ve hazırlanması
—Çocuk beceriyi yaptıktan sonra verilecek ödülün belirlenmesi
Çocuğunuzun eliyle kullanacağı araç gereç varsa büyüklüğü çocuğunuzun eline uygun olmalı kullanacağınız araç bir kaşıksa, kaşığın sapı inceyse bir bantla veya bezle sararak kaşığın sapını kalınlaştırabilirsiniz. Böylece çocuğunuz kaşığı rahatlıkla tutabilecektir. Becerilerin kimisi oturarak kimisi ayakta yapılır beceriniz oturarak yapılması gereken bir beceriyse masa ve sandalyeyi çocuğunuzun boyuna göre ayarlamalısınız, çocuğunuz sandalyeye oturduğunda ayakları yere değmeli. Beceriyi öğreteceğimiz ortamda çocuğunuza zarar verecek kesici yanıcı araçlar bulundurmayın ayakta ve oturarak yapılması gereken becerilerde biz mutlaka çocuğumuzun kullanabildiği eli tarafında durmalıyız.
Sulu boyayla boyama çalışmasında çocuğunuzun kullanacağı araçlar kullanabildiği eli tarafında olmalısınız. Onun kullanacağı araçların aynısı sizin önünüzde de olmalı. Çocuğunuzun kullanabildiği eli tarafında bulunmalısınız. Sizler çocuğunuza makasla şekli kesme becerisini hangi ortamda öğretirsiniz ve hangi araç gereçleri kullanılırsınız? Diye sorarım.
Evet, sevgili aileler şimdi ödülden bahsedeceğiz. Ödül, yapılan bir davranışın ardında verilen ve o davranışın sürmesini ve tekrar yapılma olasılığını artıran şeylerdir derim Ödülün çeşitleri vardır. Derim ve ödül çeşitlerini gösteren çizelgeyi tahtaya yazarak teker teker tanıtırım.
Etkinlik ödülleri
Yiyecek ödülleri
Güzel söz ve dokunma ödülleri
—Salıncağa binmek
—Çikolata
—Aferin
—Birlikte parka gitmek
—Gofret
—Çok iyi


—Kucaklamak


—Okşamak

Hiç yorum yok: